Trong veo nào chắc chắn cũng có những vết xước. Có thể do sự tác động của những yếu tố xung quanh, cũng có thể là tự bản thân nó dẫn đến những thay đổi trong kết cấu, trong hình thái và hoạt động của sản phẩm. Nhất là đối với những sản phẩm chứa các chi tiết nhỏ, khó quan sát như kết cấu ren trong bu lông, thanh ren, ty ren, ốc vít...Các loại vật tư này có mối quan hệ chặt chẽ với toàn bộ hệ thống. Rỗ ren chính là một trong những hiện tượng làm phá vỡ sự liền mạch trong hệ ren gây ảnh hưởng đến quá trình hoạt động liên hoàn của sản phẩm.
Khái niệm rỗ ren ở bu lông, thanh ren
Bu lông, thanh ren bị rỗ ren khi các bước ren bị đứt gãy, không liền mạch
Thanh ren, bu lông, đai ốc, ubolt… thường chứa những đoạn ren ở hai đầu hoặc xuyến suốt cả đoạn ( thanh ren suốt) để liên kết hoặc kết nối các kết cấu lại với nhau. Hiện tượng rỗ ren là lỗi xảy ra trong quá trình gia công, sản xuất các loại vật tư thanh ren, bu lông, ê cu, ubolt hoặc do một tác nhân môi trường hay bản thân sản phẩm gây phá hủy lớp oxit bảo vệ… Rỗ ren xuất hiện khi hàn nguội, bề mặt của thanh ren, đinh vít, bu lông… chịu áp lực mạnh. Bề mặt ren có thể không thấy rõ nhưng khi đưa vào hoạt động, các kết cấu sẽ không ăn khớp hoặc kết hợp được với nhau do một đoạn ren nhỏ bị đứt gãy, không liền mạch.
Tác hại của rỗ ren
Nếu rỗ nhỏ, phần ren bị tổn hại có thể không ảnh hưởng nhiều, vẫn có thể tháo rời các kết cấu ren.
Nếu trường hợp nghiêm trọng , rỗ ren làm cho bu lông, đai ốc dính chặt lại, không thể tháo được. Một khi có hiện tượng rỗ mà vẫn xiết chặt, ốc vít có thể trượt ren.
Nguyên nhân gây rỗ ren ở bu lông, thanh ren
Rỗ ren xảy ra do tác nhân bên trong hoặc bên ngoài ảnh hưởng đến thanh ren, bu lông, ốc vít
Bu lông, ốc vít thép không gỉ , thanh ren, ubolt, ê cu dễ bị rỗ ren. Tuy nhiên hiện tượng này cũng vẫn xảy ra ở các loại hợp kim khác khi chúng tự hình thành một lớp oxit trên bề mặt như nhôm và ti tan. Khi các lớp ren siết chặt vào với nhau, áp lực tích tụ giữa các bề mặt ren tiếp xúc với nhau phá vỡ lớp phủ oxit bảo vệ. Thiếu lớp bảo vệ này những điểm đầu của bước ren tiếp xúc chặt với nhau, ma sát tăng lên. Hai quá trình này xuất hiện tạo ra đủ nhiệt để nới lỏng và siết bu lông, đai ốc, thanh ren hay tất cả những sản phẩm có kết cấu ren.
Một số biện pháp khắc phục tình trạng rỗ ren cho bu lông, thanh ren
-Bôi trơn cho bu lông, đai ốc, thanh ren bằng dầu, nhớt là biện pháp hiệu quả nhất. Dầu, nhớt góp phần làm giảm ma sát, nguyên nhân quan trọng dẫn đến hiện tượng rỗ ren. Tuy nhiên, trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, chất bôi trơn cho bu lông, đai ốc không gỉ tuyệt đối không được sử dụng bởi có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
Ngoài ra, sự có mặt của dầu bôi trơn khiến cho sự kết hợp của các rãnh ren sẽ có chút thay đổi. Một số sản phẩm vật tư cơ khí không gì có lớp phủ tạo bởi thành phần chủ yếu là PTFE. Chúng có thể giảm bớt hệ số ma sát.
-Dùng bước ren 2A-2B, thay cho bước ren nhỏ. Những sản phẩm có bước ren lớn hơn có tính bền hơn trong quá trình sử dụng so với những vật tư phụ trợ có bước ren nhỏ.
-Nhiệt có tác động mạnh mẽ khi xảy ra hiện tượng rỗ ren. Việc lắp đặt ốc vít đã có khả năng gây ra nhiệt do tạo ra ma sát. Tăng tốc trong khi cài đặt sẽ làm tăng ma sát ( sức nóng) giữa các ren. Tốc độ vặn cờ lê chậm lại sẽ góp phần giảm quá trình rỗ ren.
-Hạn chế sử dụng đai ốc hãm. Đai ốc hãm xoắn có chức năng là tăng độ bền cho ren, quá trình này tạo ra ma sát và nhiệt. Nếu cần thiết phải sử dụng đai ốc hãm, đảm bảo lượng ren tối thiểu nhô ra ngoài ốc vít. Vấn đề phổ biến nhất liên quan đến rỗ ren ở vật liệu thép không gỉ là đai ốc phủ lớp nilong. Ma sát do việc chèn nilong làm tăng đáng kể khả năng rỗ ren. Để phòng ngừa, nên thêm một lớp phủ sáp để giảm ma sát. Mặc dù sáp là một chất bôi trơn tốt, nó cũng bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ và có thể tiêu tan theo thời gian.
-Kết hợp các bộ phận của cùng một hợp kim dễ bị rỗ ren hơn là khác nguyên liêu. Tuy nhiên không phải thép không gỉ là có thể kết hợp với nhau. Ví dụ, dòng đai ốc SS400 có thể dùng được với dòng đinh vít SS316, nhưng về tổng thể điều này sẽ làm giảm tính ăn mòn nói chung.
-Bề mặt cấu tạo quá trơn nhẵn dẫn đến chống ma sát kém. Ren tiện có bề mặt mượt mà hơn so với ren cắt nên độ ma sát kém hơn.
-Chọn đai ốc hãm thích hợp. Nếu đinh ốc quá chặt, ren có thể bị thắt chặt quá mức, tạo ra ma sát giữa các bề mặt khi tiếp xúc với nhau.
Sự hoàn hảo trong từng chi tiết của thanh ren, ty ren, bu lông, ốc vít ., đai ốc sẽ góp phần tạo nên sự liên hoàn trong toàn bộ kết cấu, tạo nên sự kết hợp ăn ý, nhịp nhàng giữa các chi tiết. Hiện tượng rỗ ren mặc dù chịu tác động của cả yếu tố bên trong và bên ngoài nhưng những giải pháp đơn giản sẽ giúp cho hiện tượng này được khắc phục rõ rệt.
